Początki Image Comics w Polsce - wywiad z Marcinem Rusteckim

Pierwszy na moim blogu wywiad. I to od razu z legendą. Marcin Rustecki - były redaktor naczelny wydawnictwa TM-Semic, obecnie także współpracujący z Mucha Comics - opowiada o sprowadzeniu komiksów Image do Polski. Miłej lektury.

Krzysztof Tymczyński: Bardzo często używam tego zwrotu i zrobię to po raz kolejny, ale „wszystko zaczęło się od TM-Semic”. Bodajże w lutym 1997 roku czytelnicy dostali w swoje ręce pierwszy numer „Spawna”. Jak to się stało, że po latach publikowania pozycji z Marvela i DC, wydawnictwo postanowiło zainteresować się komiksem wydawnictwa Image?

Marcin Rustecki: Naturalnie się stało. Interesowaliśmy się wszystkimi publikacjami, ale zanim istniała możliwość wykupienia licencji musiało trochę czasu minąć. Pomijając samo formowanie się Image - praktycznie na naszych oczach, po głośnym odejściu grupy zbuntowanych, pozostały jeszcze kwestie naszych możliwości technicznych, np druk na wypełnianym papierze, który odda zastosowaną po raz pierwszy kolorystykę generowaną w photoshopie.

Pamiętam dość dobrze, że „Spawn” był początkowo planowany jako jedno z Wydań Specjalnych. Co zdarzyło się, że wydawnictwo uznało, iż warto dać mu szansę w formie dwumiesięcznika?

Wydanie „Spawna” nie było wcale takie łatwe. Todd McFarlane czuł się megagwiazdą i obwarował licencję warunkami np. dobrej jakości papier. Polska była jedynym krajem gdzie trochę poluzował, ale na to złożyło się parę spraw. W naszej sprawie negocjował z nim główny manager Semic International. Potem ja sam spotkałem się z Toddem i Wandą – jego małżonką – w San Diego. Z nią załatwiałem potem praktycznie wszystkie sprawy, zależało im na promocji postaci w każdej formie, wchodził na ekrany film, dostaliśmy mnóstwo materiałów reklamowych. Ogólnie współpracę wspominam bardzo miło.

Nie można było nie dać szansy komiksowi, który bił rekordy sprzedaży na wielu rynkach, ale przecież i u nas McFarlane zdobył serca fanów po jego sukcesie w „Spider-Manie”. Skoro szansa się nadarzyła trzeba było po nią sięgnąć.

Wydaje się więc, że ryzyko się opłaciło. „Spawn” nie tylko jako jeden z niewielu tytułów przetrwał pogrom z 1998 roku, gdy swój żywot zakończyły takie serie jak wspomniany już „Spider-Man” czy połączone siły Batmana i Supermana, ale także sprawił, że jeszcze w 1997 roku do Polski zawitało „WildC.A.T.S.” Jima Lee. Czy i w tym przypadku zadecydowało nazwisko twórcy?

Nazwisko owszem, ale przede wszystkim nadarzyła się okazja by pokazać czytelnikowi, że wbrew ustalonym opiniom potrafimy jeszcze wydać komiks na wysokim poziomie pod względem edytorskim. Była to zresztą kolejna próba po klapie finansowej „Sądu nad Gotham” – komiksowej perły, która przyniosła straty i praktycznie usunęła pojęcie papieru kredowego z głów prezesów. No, ale tu miało być inaczej, nazwisko, popularna seria, cyfrowa kolorowanka – murowany sukces… i co? Klapa, znowu. Czytelnik przyjął serię na tyle słabo, że nie było możliwości kontynuacji czy też podjęcia następnej próby takich eksperymentów. Krzykacze pozostali krzykaczami, wykrzykując kolejne skrótowe hasła na nasz temat, a my dochodziliśmy powoli do ściany.

Skoro już o tych "krzykaczach" mowa. Jak to się stało, że mroczny i krwawy „Spawn” Todda McFarlane'a przyjął się na rynku i wytrwał aż 24 numery, a superbohaterskie „WildC.A.T.S.” Jima Lee padło po zaledwie sześciu? Redakcja TM-Semica zawsze dostawała mnóstwo listów od czytelników, więc pewnie i na ten temat można było wśród nich doszukać się odpowiedzi.

Nie wiem, pewnie urok postaci zaważył, no i wdzięk plus uroda. Wydaje się, że „WildC.A.T.S.” powielał schematy „X-Men” – supergrupa superbohaterów, choć jest to spore uproszczenie. „Spawn” był/jest prawdziwie mrocznym tytułem, choć przecież takie klimaty były już wcześniej w komiksach, np „Inferno” – crossover Marvela, którego fragmenty publikowaliśmy czy „Ghost Rider” lub „Świt Synów Nocy” w Mega Marvelach. Odpowiedzi nie znam, pewnie tkwi gdzieś w meandrach socjologii i komiksologii stosowanej.

Wiemy już, że licencję na wydawanie „Spawna” nie było łatwo zdobyć. Jak wyglądało to w przypadku „WildC.A.T.S.”?

Usiłowałem sobie przypomnieć, szczerze mówiąc nie pamiętam. Na ogół pamiętam sporo, ukazują się dokumenty, szuflady z papierami, faxy, maile spotkania na temat. A tu po prostu pustynia. Albo szło to przez jakiegoś agenta, albo zostało załatwione przez centralę główną, choć też tego sobie nie przypominam. Jak coś mi z głowy zejdzie to dam znać. Chyba jedyny komiks, który nie pozostawił u mnie wspomnień przejścia przez męki licencyjne.

O komiksach z Image/Top Cow wydanych przez TM-Semic po 1998 roku także będę pytać, ale teraz ciekawi mnie coś innego. Mianowicie czy wydawnictwo rozważało sprowadzenie do Polski takich tytułów jak „The Savage Dragon” Erika Larsena czy „Youngblood” Roba Liefelda? Także i ci dwaj twórcy byli wówczas rozpoznawalni w naszym kraju.

Rob Liefeld to najgorszy rysownik komiksowy we wszechświecie, który miał szczęście dorobić się fortuny. Przy tym dość nieciekawa persona. Ok, mógłby być totalną kreaturą, ale niestety w żadnym wypadku nie obroni się swoją sztuką. Przez 20 lat nie posunął się nawet o milimetr do przodu, nadal nie potrafi rysować. Nie mieliśmy planów co do Liefelda, zastanawialiśmy się natomiast nad „Savage Dragonem” Larsena, ale nie zdążyłem dać temu projektowi zasłużonej szansy, w owym czasie nie byłem do niej przekonany.

Bodajże to wtedy powstał zwrot "zielony facet z grzebieniem na głowie", którego do dziś nie potrafi Panu wybaczyć na przykład Łukasz Mazur :) Czy oprócz sprowadzonych do Polski dwóch tytułów i „Savage Dragona”, Semic interesował się jeszcze jakimiś tytułami z wczesnego Image?

No, mam nadzieję, że Łukasz już mi wybaczył, zresztą przyznałem mu, że była to z mej strony ignorancja. Wszystkiego jednak poznać i pokochać się nie da..

Co innego chcieć coś wydać a co innego móc wydać. Zanim zeszyt znalazł się na półkach to brał udział niemalże w obrzędzie przejścia. Negocjacje, spotkania, ustalanie programu, możliwość zakupu materiału itd. Lubiłem „Cyber Force” Silverstriego, choć potem też jako artysta raczej się zatrzymał, najlepszy był jego run w „Wolverine”. Interesowaliśmy się wszystkim z założenia.

„Spawn” ukazywał się do drugiej połowy 2001 roku, po czym słuch po nim zaginął. Zgaduję, że zaważyły o tym wyniki sprzedaży. Ciekawi mnie jednak dlaczego chyba nigdzie oficjalnie nie poinformowano o końcu wydawania tej serii?

Znowu zasłonie się niepamięcią. To już były czasy bardzo trudne, ważyły się losy firmy, ludzi. Oficjalnie nie poinformowano? Chyba?

Co prawda było to niecałe 12 lat temu i Internet dopiero raczkował, lecz istniały już serwisy komiksowe i na pewno na żadnym z nich nie pojawiła się oficjalna informacja o końcu „Spawna”. Wtedy też stron klubowych próżno było już szukać w wydawanych przez Semic pozycjach, a gdy Mandragora wskrzeszała serię, na KZecie pojawił się tekst podsumowujący wydarzenia z poprzednich 24 numerów. Kończył się on słowami „W ten sposób seria dotrwała do numeru dwudziestego czwartego, ostatniego. A następnie po cichu, bez wiedzy garstki zainteresowanych, umarła”.

Wróćmy jednak jeszcze do 2000 roku i premierowego zeszytu „Tomb Raider” w ramach Wydania Specjalnego. To oczywiste, że cykl ten sprowadzono, by skorzystać na popularności cyklu gier. Jestem jednak ciekaw jak wyglądały negocjacje w jego sprawie? Czy kontakt z Top Cow znacząco różnił się od tego z innymi studiami Image?

Top Cow reprezentowała i pewnie reprezentuje do dziś agencja Jensen International, której właścicielką jest Christine Meyer (dawniej Jensen). Christine znam od stu lat, z czasów kiedy jeszcze pracowała dla Malibu Comics. Praca z Christine to czysta przyjemność, natomiast Top Cow reprezentował Matt Hawkins, bardzo sprawny zawodnik, biznesmen z krwi i kości, trudny negocjator. Warunki kontraktu okazały się korzystne, stąd tytuł w Polsce.

Ciekawostką jest fakt, że „Tomb Raider” zarabiał dla Top Cow krocie a u nas odwrotnie, jak zwykle. Nigdy nie ma prostego przełożenia najbardziej "hot property”. Nie ma łatwych skoków z komiksu na film, z gry do komiksu itd.

Czy pojawił się temat sprowadzenia do Polski „Witchblade” lub „The Darkness”?

Tak, ale to już była końcówka. Ja wyjechałem na rok do Danii, pojawił się Przemek Wróbel oraz Mandragora i nastały nowe czasy…

TM-Semic sprowadził jednak tę dwójkę do Polski. Witchblade zadebiutowała wspólnie z komiksową wersję Lary Croft, a The Darkness w „Mindhunter” - crossoverze z markami Aliens oraz Predator. Przyznam się szczerze, że moim zdaniem zarówno ten komiks, jak i późniejsze „Overkill” raczej nie były pozycjami wartymi uwagi. Skąd pomysł na publikacje ich w naszym kraju?

Warte uwagi jest pojęciem względnym. Dyskutujemy tu o gustach osadzonych w innej epoce.

W 2002 roku TM-Semic próbował jeszcze uratować swoje istnienie. Zmieniono nazwę wydawnictwa na Fun Media i zapowiedziano start wielu różnych serii. Wśród nich próżno można było szukać jednak tytułów z Image. Czy był ku temu jakiś konkretny powód?

Chcieliśmy zacząć ambitnie z tytułami Ultimate, Ziemia 2. Arek miał sporo pomysłów i tytułów, które od zawsze chodziły mu po głowie. Zamysł był taki, żeby skoncentrować się na jakości, nie ilości i powoli wychodzić z dołka, ale życie od razu zweryfikowało wszystko. Reedycja Lobo bez okładki, skład na zewnątrz ludzie rozproszeni po różnych pracach. Do wzięcia był cały Top Cow, ale nie było za co. 

Będziemy zbliżać się już do końca naszej rozmowy, więc powinienem zadać parę pytań dotyczących Mucha Comics. „Detektyw Fell” to jak dotąd jedyny komiks od Image z tego wydawnictwa. Jak pozycja ta została przyjęta w naszym kraju. Nie pytam o konkretne liczby, ale jak miała się sprzedaż tego komiksu w stosunku np. do tytułów z Marvela?

Absolutnie nie mam pojęcia. W zasadzie można założyć, że dużo gorzej niż tytuły Marvela i DC. Puryści mainsteamu przyczepią się zawsze, że to rozmazany badziew, ale to u nas nic nowego.

I ostatnie pytanie, chociaż już teraz podejrzewam jaka jest odpowiedź. Czy Mucha Comics planuje jeszcze wydanie jakiegoś komiksu z Image w Polsce?

Nie mam zielonego pojęcia, szczerze. Po sukcesie Batman: „Długie Halloween” raczej w tym kierunku bym poszedł, ale czas pokaże.

Dziękuję za rozmowę